Created by satish, 07 November 2025
Upi update :- भारतातील डिजिटल पेमेंटचा चेहरामोहरा बदलणारा युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस (UPI) आता प्रत्येक कोपऱ्यात वापरला जात आहे. पण आता, फिनटेक क्षेत्रातून एक मोठा इशारा देण्यात आला आहे. मनीकंट्रोलच्या अहवालानुसार, उद्योग संस्था इंडिया फिनटेक फाउंडेशन (IFF) ने सरकार आणि रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ला देशातील डिजिटल पेमेंट सिस्टममध्ये वाढत्या एकाग्रतेच्या जोखमीबद्दल इशारा दिला आहे.
⭕८०% UPI व्यवहार फक्त दोन अॅप्सद्वारे नियंत्रित केले जातात.
IFF च्या मते, आज भारतात UPI द्वारे केले जाणारे ८०% पेक्षा जास्त डिजिटल व्यवहार फक्त दोन थर्ड-पार्टी अॅप प्रोव्हायडर्स (TPAPs) द्वारे केले जातात, जे प्रमुख मोबाइल पेमेंट अॅप्स आहेत. याचा अर्थ असा की जर यापैकी कोणत्याही एका अॅपची सेवा कोणत्याही कारणास्तव विस्कळीत झाली तर संपूर्ण UPI सिस्टमवर परिणाम होऊ शकतो.
🔴फिनटेक कंपन्यांचा इशारा
२९ ऑक्टोबर २०२५ रोजीच्या पत्रात, आयएफएफने म्हटले आहे की यूपीआय सध्या एकाग्रतेचा गंभीर धोका अनुभवत आहे. म्हणूनच, देशातील डिजिटल पेमेंट पायाभूत सुविधा मजबूत करण्यासाठी, स्पर्धा वाढवणे आणि इतर अॅप्सना समान संधी प्रदान करणे आवश्यक आहे. हे पत्र अर्थ मंत्रालय आणि आरबीआय दोघांनाही पाठवण्यात आले आहे. Upi transaction update
🔵UPI मध्ये सर्वकालीन व्यवहारांची नोंद आहे
नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) च्या आकडेवारीनुसार, सप्टेंबर २०२५ मध्ये, UPI द्वारे १९.६३ अब्ज व्यवहार झाले, ज्यांचे एकूण मूल्य अंदाजे ₹२४.९० लाख कोटी होते. ऑगस्ट २०२५ मध्ये ही संख्या २० अब्ज ओलांडली होती. यावरून भारतात डिजिटल व्यवहार किती वेगाने वाढले आहेत हे दिसून येते, परंतु त्यापैकी मोठा वाटा काही निवडक कंपन्यांद्वारे नियंत्रित केला जातो हे देखील दिसून येते.
🛡️सरकार आणि RBI ला सूचना
IFF ने आपल्या पत्रात असे सुचवले आहे की सरकार, RBI आणि NPCI यांनी संयुक्तपणे UPI प्रोत्साहन यंत्रणेत सुधारणा करावी. यामुळे लहान आणि नवीन TPAPs ला अधिक प्रोत्साहन मिळेल, UPI बाजारात स्पर्धा टिकून राहील आणि मक्तेदारी नष्ट होईल.
🔺एकाग्रता धोका म्हणजे काय?
केंद्रता धोका म्हणजे काही खेळाडूंवर सिस्टमचे अत्यधिक अवलंबित्व. UPI च्या बाबतीत, जर फक्त दोन अॅप्स ८०% व्यवहार हाताळत असतील, तर तांत्रिक बिघाड, सायबर हल्ला किंवा धोरणात्मक वाद संपूर्ण राष्ट्रीय पेमेंट नेटवर्कला ठप्प करू शकतो. ही परिस्थिती अर्थव्यवस्था आणि जनतेसाठी हानिकारक ठरू शकते.Upi payment update